احکام شرعی

س: اگر مرد بعد از ازدواج كه از پدرش جدا مى‌‌شود قصد نداشته باشد كه دوباره براى زندگى به محله پدرى خود برگردد آيا اعراض محسوب شده و هر وقت به خانه پدرش مى‌رود بايد نماز را شكسته بخواند؟
ج) اگر محله پدرى، وطن او محسوب شده و قصدش اين باشد که پس از خروج هيچگاه براى زندگى به آنجا باز نگردد، اين، اعراض محسوب شده که در صورت تحقق، از آن پس اين شخص، در محل پدرى مثل بقيه مسافرين است.

س: کسى که جايى را به عنوان وطن انتخاب کرده، چه مدّت زمانى در آنجا بماند، حکم وطن بر آن مترتّب است؟
ج) به مقدارى که عرفاً صدق کند آنجا را وطن اتخاذ نموده، مثلاً دو سه ماه يا حتى کمتر به نحوى که عرفاً اهل آنجا محسوب باشد.

س: من متولد تهران هستم ولى در کرج زندگى مى‌کنم و قصد برگشت به تهران را هم ندارم، وضعيت روزه من در تهران به چه صورت است؟
ج) اگر از تهران اعراض کرده‌ايد، نمازتان در آنجا شکسته است و روزه‌تان صحيح نيست مگر آنکه قصد کنيد ده روز بمانيد

س: خواهشمندم در مورد وطن اصلى و اتخاذى حکم مسأله را مشروحاً بيان فرماييد.
ج) بطور کلّى شخصى که در محلى به دنيا آمده و در آنجا رشد و نمو کرده است آنجا وطن او محسوب مى‌شود و تا وقتى که از آن مکان اعراض ننموده، حکم وطن باقى است و همچنين کسى که به جايى غير از وطن اصلى خود رفته و قصد زندگى دائمى هر چند براى بخشى از سال در آنجا نمود و با اين قصد مدتى که عرفاً آن محل را وطن او بدانند، در آن مکان زندگى کرد، آنجا وطن او محسوب مى‌شود و نيز اگر بدون قصد آن قدر بماند که عرف آنجا را وطن او بداند، حکم وطن، مترتب مى‌شود. همچنين اگر کسى بنا دارد به مدّت مثلاً هفت، هشت سال در جايى به قصد زندگى بماند آنجا نيز وطن او محسوب مى‌شود.

ج) در فرض سؤال دوباره وطن محسوب نمى‌شود.

س: اگر از وطن اصلى (محل تولد و وطن پدرى) قصد اعراض نموده و در جاى ديگرى سكونت داشته باشيم، آيا مى‌توان قصد اعراض را تغيير داد؟
ج) مجرّد تغييرِ قصدِ اعراض، كافى نيست بلكه فقط در صورتى مجدداً براى او وطن محسوب مى‌شود كه بنا داشته باشيد كه در آنجا صرفاً به قصد زندگى هر چند به مدّت مثلاً هفت، هشت سال بمانيد.

س: نماز و روزه دخترى که بمدت شش ماه آغاز تولد در محل تولد اقامت داشت سپس به مدت هفده سال در شهرى ديگر زندگى نمود سپس بعد از ازدواج به محل تولد بازگشت در دو محل اقامت چه حکمى دارد؟
ج) محل تولد با فرض اينکه پس از تولد فقط شش ماه در آنجا اقامت داشته براى او وطن محسوب نيست؛ و در محل زندگى هفده ساله اگر پدر آنجا را براى خود وطن اتخاذ کرده و فرزند هم به تبعيت از پدر در آنجا زندگى نموده، آنجا وطن فرزند هم محسوب است؛ و نسبت به محل تولد اگر بعد از بلوغ و استقلال در زندگى آنجا را براى خود وطن اتخاذ کند آنجا نيز براى او حکم وطن خواهد داشت.

س: در مورد وطن زن مى‌گويند چون ممكن است روزى به جهت طلاق يا فوت شوهر به خانه پدرش برگردد با ازدواج اعراض براى زن حاصل نمى‌شود اگر زن به خانه شوهر برود، صرف رفتن به خانه شوهر اعراض از خانه پدرش محسوب مى‌شود يا نه بايد قصد و نيت اعراض هم بكند؟
ج) صِرف اينکه در صورت فوت همسر و يا طلاق، قصد بازگشت به محل پدرى را داشته باشد (با فرض اينکه معمولاً اين دو پديده به زودى محقق نمى‌شوند) نمى‌تواند مانع اعراض شود بلکه اعراض يعنى بطور طبيعى قصد ندارد ديگر براى زندگى به آن محل بازگردد.

شرايط وجوب و صحت روزه

س 731: دخترى که به سن تکليف رسيده، ولى به علت ضعف جسمانى توانايى روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمى‏تواند قضاى آن را به جا آورد تا اينکه ماه رمضان سال بعد فرا مى‏رسد، چه حکمى دارد؟
ج: ناتوانى از گرفتن روزه و قضاى آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضاى روزه نمى‏شود، بلکه قضاى روزه‏هاى ماه رمضان که از او فوت شده، بر وى واجب است.

س 732: دخترانى که تازه به سن تکليف رسيده‏اند و روزه گرفتن بر آنها مقدارى مشکل است، چه حکمى دارند؟ آيا سن بلوغ شرعى دختران اکمال نه سال قمرى است؟
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تکميل نه سال قمرى است که در اين هنگام روزه بر آنها واجب است و ترک آن به مجرد بعضى از عذرها جايز نيست، ولى اگر روزه گرفتن براى ايشان ضرر داشته باشد يا تحمل آن برايشان همراه با مشقت زياد باشد، افطار براى آنها جايز است.

س 733: من زمان دقيق رسيدن به سن تکليف خود را نمى‏دانم، از جناب عالى خواهشمندم بيان فرماييد که از چه زمانى قضاى نماز و روزه بر من واجب است؟
ج: فقط قضاى آن مقدار از نمازها و روزه‏ها که يقين به فوت آن بعد از رسيدن به سن قطعى تکليف شرعى داريد، بر شما واجب است.

س 734: اگر دختر نه ساله‏اى که روزه بر او واجب شده، به دليل دشوارى، روزه‏اش را افطار نمايد، آيا قضا بر او واجب است يا خير؟
ج: قضاى روزه‏هايى که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است.

س 735: اگر فردى به خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نيست و به همين دليل روزه نگيرد، ولى بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمى دارد؟
ج: اگر افطار عمدى روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلايى داشته باشد، کفّاره واجب نيست، ولى قضا بر او واجب است.

س 736: شخصى مشغول انجام خدمت سربازى است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمى‏تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگيرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نيز در محل خدمت است و احتمال دارد که باز هم نتواند روزه بگيرد، اگر پس از پايان دوره خدمت سربازى بخواهد روزه اين دو ماه را قضا نمايد، آيا کفّاره هم بر او واجب است يا خير؟
ج: کسى که بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آينده استمرار داشته، فقط قضاى آن بر او واجب است و کفّاره تأخير واجب نيست.

س 737: اگر شخص روزه دار جنب باشد و تا قبل از اذان ظهر متوجه آن نشود و پس از آن غسل ارتماسى نمايد، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ و اگر بعد از غسل متوجه شود که در حال روزه غسل ارتماسى نموده است، آيا قضاى آن واجب است؟
ج: اگر غسل ارتماسى بر اثر فراموشى و غفلت از روزه دار بودن باشد، غسل و روزه او صحيح است و قضاى روزه‏اش بر او واجب نيست.

س 738: اگر شخصى بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولى در راه به خاطر پيشامد حادثه‏اى نتواند در زمان معيّن به مقصد برسد، آيا روزه او اشکال دارد و آيا کفّاره بر او واجب است يا فقط قضاى روزه آن روز را بايد به جا آورد؟
ج: روزه‏اش در سفر صحيح نيست و بر او فقط قضاى روزه آن روزى که پيش از ظهر به محل اقامتش نرسيده، واجب است و کفّاره‏اى هم ندارد.

س 739: اگر هواپيما در ارتفاع بالا و مسير طولانى در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نيم تا سه ساعت طول بکشد، مهماندار و خلبان هواپيما براى حفظ تعادل خود هر بيست دقيقه احتياج به نوشيدن آب دارند، در اين صورت آيا در ماه مبارک رمضان، کفّاره و قضاى روزه بر آنها واجب مى‏شود؟
ج: اگر روزه براى آنها ضرر داشته باشد، جايز است که با نوشيدن آب افطار نمايند و قضاى آن را بجا آورند و در اين حالت کفّاره بر آنها واجب نيست.

س 740: اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت يا کمتر مانده به اذان مغرب حيض شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه‏اش باطل است.

س 741: کسى که با پوشيدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصى) بدون اينکه بدنش خيس شود، در آب فرو رود، روزه‏اش چه حکمى دارد؟
ج: اگر لباس به سر او چسبيده باشد، صحّت‏ روزه‏اش محل اشکال است و بنا بر احتياط وجوبى قضاى آن لازم است.

س 742: آيا مسافرت عمدى در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جايز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اينکه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.

س 743: شخصى که روزه واجب بر عهده‏اش است و قصد دارد که آن را بگيرد، ولى بر اثر پيشامدى نتواند روزه بگيرد مثلاً بعد از طلوع خورشيد آماده مسافرت شد و به سفر رفت و بعد از ظهر برگشت و در بين راه هم مرتکب هيچ‌يک از مفطرات نشد، ولى وقت نيت روزه واجب از وى فوت شد، و آن روز هم از روزهايى است که روزه در آن مستحب است، آيا مى‏تواند نيت روزه مستحبى کند يا خير؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان بر ذمّه‏اش باشد، نيت روزه مستحبى حتى بعد از فوت وقت نيت روزه واجب، از وى صحيح نيست.

س 744: من معتاد به سيگار هستم و در ماه مبارک رمضان هر چه تلاش مى‏کنم که تندخو نباشم نمى‏توانم و همين باعث ناراحتى زياد افراد خانواده‏ام شده است و خودم هم از وضعيت دشوارم رنج مى‏برم، تکليف من چيست؟
ج: روزه ماه مبارک رمضان بر شما واجب است و بنا بر احتياط واجب جايز نيست در حال روزه سيگار بکشيد، و نبايد بدون دليل با ديگران تند برخورد کنيد.

بقیه در ادامه........

موى مصنوعى در نماز و غيره

س: آيا پوشاندن موهاى مصنوعى در نماز واجب است؟
ج) در نماز به عنوان پوشش در نماز، پوشاندن آن واجب نيست، ولى در برابر نامحرم (چه در حال نماز و چه غير نماز) بنابر احتياط واجب بايد آن را بپوشاند.

بقیه در ادامه ........

نماز خواندن در مقابل آينه

س: حکم نماز خواندن جلوى آينه چيست؟ آيا مکروه است؟
ج) آينه اگر به گونه‌اى باشد كه در حال نماز، شخص صورت خود را در آن مى‌بيند و ذهنش را مشغول مى‌كند بهتر است آن را بردارد و يا روى آن را بپوشاند.

بقیه در ادامه مطلب......

پيدا کردن جهت قبله

س1- قبله يابى تنها به کمک قواعد علمى (جهت يابى يا روشهاى قبله يابى) چه حکمى دارد؟
س2- قبله يابى تنها به کمک قبله نما يا قطب نما چه حکمى دارد؟
ج1و2) اگر از قواعد علمى و يا قبله‌نما اطمينان به جهت قبله حاصل شود مانع ندارد و مى‌توان به آن اعتماد کرد.

بقیه در ادامه مطلب

اعتماد بر رصدخانه جهت تعيين وقت نماز

س: براساس تقويم رصدخانه كشور سوئد فجر تا طلوع خورشيد در طول سال در سوئد بين حدود 45 الى 90 دقيقه در نوسان مى‌باشد (زمستان حدود 45 و تابستان حدود 90 دقيقه). آيا مى‌شود از اين مسئله استفاده كرد و براى بدست آوردن فجر مقدار اين زمان را از وقت طلوع خورشيد كم كرد؟
ج) اعتماد بر تقويم رصدخانه كشور محل سكونت اگر موجب حصول اطمينان شود اشكال ندارد.

وظيفه مکلف در تنگى وقت نماز

س: اگر وقت اداى نماز كم باشد و نياز به رفع حاجت هم باشد تكليف شرعى چيست؟ 
ج: اگر بتواند در آن وقتِ کم با اکتفاى به واجبات نماز و حذف مستحبات، به وظيفه خود عمل کند، بايد نماز را با همين حال بخواند و اگر جلوگيرى از خروج حدث به هيچ وجه ممکن نباشد، چنانچه بتواند در وقت کم رفع حاجت کند و مقدارى از نماز را در وقت درک کند، بايد انجام دهد، در غير اين صورت لازم نيست.

قرار گرفتن در دو افق متفاوت و تکرار نماز

س: من در روز سفر نماز صبح را در فرودگاه كراچى خواندم و سپس در همان روز قبل از فجر، در قاهره فرود آمدم. آيا بايد دوباره نماز صبح را در فرودگاه قاهره بخوانم.
ج) واجب نيست.

تأخير عمدى نماز از وقت

س: اگر کسى عمداً وقت نماز خود را به تأخير اندازد آيا حرام است؟ آيا عقاب اخروى دارد؟
ج) اگر عمداً تأخير بيندازد تا قضا شود، گناه کرده و بايد قضاى آن نماز را بجا آورد و از گناهش توبه کند.

ج)  مراد از دو هفتم يا چهار هفتم شاخص اين نيست که تمام سايه‌ى شاخص را در نظر بگيريم، بلکه مقدار سايه‌اى که پس از نهايت کوتاه شدن، شروع به بلند شدن کرده است در نظر گرفته مى‌شود لذا در فرض سؤال هم، تعيين زمان نماز عصر و فضيلت آن ممكن است.

ج)  مراد از دو هفتم يا چهار هفتم شاخص اين نيست که تمام سايه‌ى شاخص را در نظر بگيريم، بلکه مقدار سايه‌اى که پس از نهايت کوتاه شدن، شروع به بلند شدن کرده است در نظر گرفته مى‌شود لذا در فرض سؤال هم، تعيين زمان نماز عصر و فضيلت آن ممكن است.

س: اگر شخصى به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نيّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازى که خوانده چيست؟
 ج) اگر به قصد وظيفه فعليه و آنچه بر عهده او مى‌باشد نماز را خوانده، صحيح است.

پوست جدا شده از لب و دست و ...

س: آيا قطعه‌اى از پوست بدن يا لب كه كنده مى‏شود نجس است؟
ج) پوست نازكى كه خود بخود از دستها، لبها، پاها و ساير قسمت‌هاى بدن جدا مى‏شود، محكوم به طهارت است.

بقیه احکام طهارت و نجاست در ادامه

احتياط واجب و رجوع به مجتهدى ديگر

س: آيا در موارد احتياط واجب مى‏توان به مجتهدى ديگر رجوع كرد؟
ج) معناى احتياط واجب، آن است كه مقلد مى‏تواند به همان احتياط عمل كند، يا به فتواى مجتهد ديگرى كه پس از آن مجتهد از ديگران اعلم است، مراجعه كند.

تقليد ابتدايى

س: آيا كسى كه به سن تكليف رسيده، مى‏تواند از مجتهدى كه از دنيا رفته است، تقليد كند؟
ج) بنابر احتياط واجب، تقليد ابتدايى از مجتهد متوفى جايز نيست.

سن بلوغ

س: سن بلوغ و تكليف در پسران و دختران چه سنى است؟
ج) سن بلوغ دختران تمام شدن نه (9) سال قمرى و در مورد پسران، تمام شدن پانزده (15) سال قمرى مى‏باشد. اما اگر كسى قبل از آن جنب شود يا موى زِبر (خشن) بر روى عانه (شرمگاه) وى برويد، بالغ و مكلّف محسوب مى‏ شود (ولو به سن ذكر شده هم نرسيده باشد).

ولايت فقيه

س: آيا ولى فقيه مجتهدى است که مکلف از آن تقليد مى‏کند يا اينکه به مجتهد حاکم گفته مى‏شود؟ و اصولاً منظور از ولايت فقيه چيست؟
ج) مراد از ولايت فقيهِ جامع الشرايط اين است كه دين حنيف اسلام كه آخرين دين آسمانى است و تا روز قيامت استمرار دارد، دين حكومت و اداره امور جامعه است، لذا همه طبقات جامعه اسلامى‏ ناگزير از داشتن ولى امر و حاكم و رهبر هستند تا امت اسلامى‏ را از شر دشمنان اسلام و مسلمين حفظ نمايد، و از نظام جامعه اسلامى‏ پاسدارى نموده و عدالت را در آن برقرار و از ظلم و تعدّى قوى بر ضعيف جلوگيرى نمايد، و وسايل پيشرفت و شكوفايى فرهنگى، سياسى و اجتماعى را تأمين كند.

تكليف مقلدين مقام معظم رهبرى (دام ظله)

س: من به سن تكليف رسيده‌ام و مايل به تقليد از مقام معظم رهبرى (دام ظله) هستم چگونه عمل كنم؟
ج) كتاب اجوبة الاستفتاءات (احكامِ عبادات و معاملات بصورت پرسش و پاسخ)، مناسك حج و جزوه راهنماى فتاوا (برخى از مواردى كه نظر مقام معظم رهبرى «مدّ ظله» با فتاواى حضرت امام خمينى «قدس سره» تفاوت دارد) چاپ شده است و در دسترس همگان مى‏‏باشد؛ و در مسائلى كه علم به اختلاف فتوا نداريد، مى‏توانيد به رساله حضرت امام «قدس سره» مراجعه نموده يا به صورت كتبى يا شفاهى و يا از طريق اينترنت استفتاء نماييد.

تبعيض در تقليد

س: آيا مى‏شود در بعضى از مسايل از مرجعى و در مسايل ديگر از مرجعى ديگر تقليد كرد؟
ج) تبعيض ابتدايى در تقليد اشكال ندارد و اگر اعلميّت هر يك از آنان در مسائلى كه مكلف بنا دارد در آن مسائل از او تقليد كند محرز شود، بنابر احتياط، تبعيض در تقليد در صورت اختلاف فتوا در مسائل مورد نياز مقلّد، واجب است.